Madenden katot bakır üreten Türkiye’deki tek izabe tesisine sahip olan Eti Bakır, yer altındaki tüm cevherleri çıkarmak için kolları sıvadı. İlk yerleşimin izlerinin MÖ 3000 yıllarına kadar uzandığı Elazığ’daki Harput Kalesi kazılarına sponsor olan firma, Anadolu’nun kapalı tarihine ışık tutan çalışmalara destek veriyor.
Binlerce yıldır farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan Anadolu, tarihi zenginliği ile tüm dünyanın ilgi odağı olmaya devam ediyor. Yerin altındaki tüm cevherleri çıkarmak için seferber olan Eti Bakır, Samsun İkiztepe Höyüğü’nün ardından bu kez Harput’un asli tarihine sahip çıkıyor. Doğu Anadolu’nun en kapsamlı arkeolojik kazısı olan Harput Kalesi kazılarına sponsor olan şirket, burada 5 bin yıllık kültürün izlerini sürecek.
‘YER ALTINDAKİ TÜM MADENLERİ ÇIKARACAĞIZ’
Eti Bakır Genel Müdür Yardımcısı Asım Akbaş Firmanın yaklaşık 20 yıldır Cengiz Holding çatısı altında madencilik faaliyetinde bulunduğunu belirterek, “Bildiğiniz gibi bu madenleri yer altından çıkarıyoruz. Türkiye’de bakır cevherinin yanı sıra birçok tarihi cevher de yeraltında bulunmaktadır. Biz de buradan yola çıkarak, yerin altındaki tüm cevherleri çıkarmak, tarih ve kültüre olduğu kadar ekonomiye de katkı sağlamak amacıyla arkeolojik kazılara sponsor olma kararı aldık. Önümüzdeki yıllarda da bu desteği sürdürmek istiyoruz” dedi.
Yıllık 70 bin ton katot bakır üretimi ile iç pazarın yaklaşık yüzde 20’sini oluşturduklarını ifade eden Akbaş, Eti Bakır hakkında şu bilgileri verdi: “Türkiye’de en son gelen işi üreten izabe tesisine sahip tek şirketiz. bana ait. 9 tesisi ve 5.500 çalışanı ile büyük bir aile olan Eti Bakır, %99,99 saf katot üretimi ile Türkiye’nin cari açığının düşürülmesine yılda 750 milyon dolar katkı sağlıyor. Yeni madenlerimizle bu katkıyı artırmaya devam edeceğiz. Geçen yıl kazandığımız ihalenin ardından Elazığ’ın Maden ilçesinde tesis kurma çalışmalarımız devam ediyor. Elazığ’da yaklaşık 750 kişiye istihdam sağlayacak ve 350 milyon dolar yatırımla kuracağımız tesisimizi üç yıl içinde işletecek ve yılda 1 milyon ton bakır cevheri işleyeceğiz.”
‘ HARPUT TÜRKİYE’NİN DEĞERİ ÇOK DEĞERLİ’
Elazığ’ın yer altı varlıklarının gün ışığına çıkarılmasının değerine dikkat çeken, Harput Kalesi Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Aytaç Harput Kalesi kazıları hakkında şunları söyledi: “Harput, M.Ö. 3000’li yıllarda başlayıp MS 1900’e kadar kesintisiz devam eden yaklaşık 5000 yıllık yerleşime sahiptir. Harput’ta yaşamın başlangıç noktası olarak bilinen kale; sadece bölgesel değil, bilinenin ötesinde çok sayıda kültürel varlığı da içinde barındıran bir toplumsal yapıdır. Dönemin garnizonu olan kale, iç geçitleri, zindanları, surları ve inanç merkeziyle günümüzde ortaya çıkmamış pek çok tarihi barındırıyor. Harput Kalesi gibi değerli mirasımıza sahip çıkmak ve tarihi değerlerimizi topluma kazandırmak adına değerli bir çalışmaya imza atan Eti Bakır’a teşekkür ederiz. Bu vakıflar sayesinde Harput Kalesi’nin UNESCO Ana Listesi’ne girmesini ve Türkiye’nin bu nadide bedelinin kültür tarihinde hak ettiği yeri almasını istiyoruz.”
Tarihi kaynaklara göre Harput Kalesi, M.Ö. 8. yüzyılda Urartu Krallığı tarafından kurulmuştur. MÖ 6. yüzyıldan itibaren Perslerin egemenliğine girmiştir. 1. yüzyıl ile MS 11. yüzyıl arasında Partlar, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar ve Abbasiler arasında büyük mücadelelere sahne olmuş ve 11. yüzyılın sonlarına kadar Bizans hakimiyetinde kalmıştır. Bu dönemde Arapça Hısn-ı Ziyad olarak adlandırılan kalenin hakimiyeti Ziata Castellum ve Kharpete 1085’te Çubukoğulları’na, 1112’de Artukoğulları’na ve 1234’te Selçuklulara geçmiştir. Kale, Çubuk Bey’in hükümet merkezi olmuş, Artuklu Beyi Belek Gazi ve Selçuklu Beyleri Alaaddin Keykubad ile 1366 yılında Dulkadiroğulları ve Akkoyunlu devletlerinin ortasında sık sık el değiştirmiştir. Harputlu Kalesi, 1465 yılında Akkoyunlu Hükümdarı Hasan Bahadır Han (Uzun Hasan) tarafından ele geçirilerek Akkoyunlu egemenliği altına alınmıştır. Harput Yöresi ve Kalesi, 1515 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı hakimiyetine geçmiştir. Harput Kalesi hakkında çeşitli efsaneler anlatılır. Bir rivayete göre kalenin inşası sırasında yaşanan su sıkıntısı nedeniyle dönemin hükümdarının emriyle harcın hazırlanmasında su yerine süt kullanılmış, bu nedenle kaleye “Süt Kalesi” adı verilmiştir. “. İç kale ve dış surlar olmak üzere iki bölümden oluşan Harput Kalesi’nin özgün bir yapı olarak korunmasına Artuklular Dönemi’nde yapılan onarımlar büyük katkı sağlamıştır. Kale daha sonra Dulkadiroğulları, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemlerinde onarım görmüştür. Kalenin dış surları tamamen yıkılmıştır. Düz kayalıklar üzerine kurulmuş ve kuşatılması oldukça güç olan kale, hastane, tahıl ambarı, darphane, su sarnıcı, cephanelik, cami ve birçok sivil yapının bulunduğu geniş bir mahalledir. Harput, günümüzde yaşayan medeniyetlerin izlerini yaşatabilen bir Anadolu şehridir. Elazığ’ın ilk yerleşim yeri olan Harput’un tarihi, zengin bir kültürel mirasa sahiptir. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu çerçevesinde Harput Mahallesi Kentsel Sit Alanı, Harput Kalesi ise alınan karar neticesinde kesin tarih ve numarası ile 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiştir. Harput ve çevresi 2005 yılında Kültür ve Turizm Koruma ve Geliştirme Bölgesi olarak seçilmiştir. Harput Kentsel Düzenleme Projesi, Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 19.02.2002 tarihli kararı ile onaylanmıştır. 2009 ve 2057 sayılı. Harput bir bütün olarak 2018 yılında UNESCO Kültürel Miras Kesintili Listesi’ne alındı.
Eti Bakır’ın arkeolojiye verdiği desteğin ilk örneği Harput değil… Samsun’daki İkiztepe kazılarına 2 yıldır sponsorluk yapan Eti Bakır, bölgenin 6 bin yıllık kültür ve tarihine ayna tutmaya devam ediyor. Kazılarda bulunan tüm eser ve buluntular Bafra Müzesi’nde sergilenmektedir. Burada 6 bin yıllık tarihin gün yüzüne çıkarılmasına destek veren firma, Anadolu’nun kültür hazinesinin ve dünya medeniyetleri içindeki yerinin daha iyi anlaşılması için yapılan çalışmalara sponsorluğunu bu yıl da sürdürecek.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
